(Dịch thuật PROLINGTRANS) Trong sự phát triển kinh tế quốc tế ngày nay thì dịch thuật đóng 1 vai trò cực kỳ quan trọng. Nền kinh tế dịch thuật đã và đang mang lại một nguồn lợi khổng lồ. Đối với dịch thuật quốc tế – kinh tế đối ngoại mang xu hướng quốc tế hóa nên không hề dễ dàng, các tài liệu này đòi hỏi ở người dịch sự linh hoạt, uyển chuyển và rõ ràng trong từng thuật ngữ. Không chỉ vậy, người dịch bắt buộc phải có kiến thức chuyên sâu về nền kinh tế vi mô, vĩ mô, tài chính, luật pháp, cũng như am hiểu tường tận về văn hóa, xã hội, con người của không ít quốc gia lớn nhỏ.
Những nguyên tắc dịch thuật tiếng Anh nền tảng có thể bạn quan tâm
Hiện nay, dịch thuật đóng một vai trò quan trọng trong việc phát triển thương mại, trao đổi các ý tưởng toàn cầu và điều hướng những cuộc chiến tranh có thể hình thành trên khắp thế giới. Dịch thuật đã có từ cổ xưa và vẫn đang phát triển đến ngày nay. Dịch thuật có tầm quan trọng như vậy và hiển nhiên nếu chúng ta dịch sai có thể dẫn tới việc người khác hiểu sai một vấn đề nào đó. Thậm chí, công cụ phổ biến như Google Dịch cũng chưa giúp ích nhiều trong việc tạo ra các bản dịch chuẩn. Đây cũng là tình trạng thường thấy ở các sách dịch và các bài dịch hiện nay.
Những nguyên tắc dịch thuật Anh Việt cơ bản.
Nếu bạn là một dịch giả, dù ở cấp độ non tay hay một tay dịch gạo cội, đều sẽ gặp phải những khái niệm vô cùng phức tạp mà đôi khi chúng ta không biết dịch như thế nào. Chúng ta sẽ đổ tội tiếng Việt chăng? Đổ tội cho tiếng Việt thì oan cho tiếng Việt quá. Lỗi không ở tiếng Việt mà lỗi ở chính hệ thống dịch thuật nói riêng và học thuật nói chung ở nước ta.
Do các tác phẩm hàn lâm ít được dịch một cách có hệ thống, thế nên các khái niệm học thuật cũng như khái niệm thông thường được sử dụng một cách bừa bãi, thiếu quy chuẩn chung. Các dịch giả sẽ gặp khó khăn trong việc tra cứu các khái niệm chuyên ngành quan trọng. Những ngành nghiên cứu căn bản và có nền tảng lâu đời như Văn học, Lịch sử, Toán học, Vật Lý, Hóa Học thì người dịch có thể dễ dàng tra cứu; nhưng những chuyên ngành mới như Khoa học não bộ, Công nghệ thông tin…, hoặc những chuyên ngành chưa được đưa vào Việt Nam như Thần học, hoặc đã đưa vào nhưng được đưa thiếu tính hệ thống như Triết học, Tâm lý học, Chính trị học, Kinh tế học… thì sẽ gặp không ít khó khăn trong việc tra cứu nghĩa của khái niệm cũng như tìm một khái niệm tương đương. Và đương nhiên, người dịch sẽ phải tùy cơ ứng biến, tự dịch theo cách của mình, theo những gợi ý khác nhau từ những người dịch trước, đôi khi sẽ dịch sai mà không biết. Vậy thì chúng ta phải làm như thế nào để dịch đúng.
Dưới đây là các bước để bạn có thể dịch một khái niệm sao cho đúng:
Bước 1: Hiểu nghĩa của khái niệm
Khi gặp một khái niệm, bạn hãy tra cứu nghĩa của khái niệm ấy bằng các từ điển Anh – Anh có uy tín như Oxford hay Cambridge. Nếu khái niệm là một tổ hợp những vấn đề quá trừu tượng và nhiều mô tả mà bạn không thể hiểu bằng từ điển Anh – Anh, bạn có thể search khái niệm ấy trên Youtube. Trên Youtube có nhiều kênh có thể hỗ trợ bạn hiểu khái niệm một cách sơ lược bằng infographic. Nếu muốn tìm hiểu kỹ hơn về khái niệm ấy, bạn có thể tận dụng Wikipedia. Đương nhiên, việc hiểu khái niệm sẽ đơn giản hơn nếu bạn dịch đúng chuyên ngành mà bạn đang học chứ không phải dịch trái ngành.
Bước 2: Tìm thử dịch nghĩa tiếng Việt
Nếu may mắn bạn sẽ tìm được phần dịch của những người đi trước bạn. Tuy nhiên, bạn phải kiểm tra lại cách họ dịch có đúng hay không. Để kiểm tra lại phần dịch của họ, bạn có thể xem bước thứ 3. Đây cũng là bước cần thực hiện khi bạn không tìm thấy phần dịch tiếng Việt.
Bước 3: Chiết tự các khái niệm
Có một rắc rối lớn cho những người dịch khi dịch các khái niệm đó là phải sử dụng các từ Hán Việt để diễn tả bởi từ Hán Việt hàm chứa nhiều ý nghĩa hơn so với từ thuần Việt. Thế nhưng, với chất lượng dạy và học văn trong nhà trường hiện nay, những dịch giả trẻ sẽ đối mặt với tình trạng có vốn từ Hán Việt hạn chế. Thế nên, một cuốn từ điển Hán Việt sẽ cần thiết cho người dịch trong trường hợp này.
Bạn có thể dùng từ điển tra cứu từ nguyên bằng tiếng Anh để phân tích các tiền tố, hậu tố, từ gốc của khái niệm. Bạn có thể nhìn thấy phàn từ nguyên này ngay trên Wikipedia hoặc các trang tra cứu Etymology (từ nguyên) trên mạng. Sau khi hiểu chiết tự tiếng Anh của khái niệm, bạn có thể tìm các từ đơn trong tiếng Hán Việt có liên quan. Rồi sau đó, ta có thể ghép các từ ấy lại thành một từ có nghĩa. Bằng cách tra cứu này, bạn có thể tìm hiểu xem một khái niệm có được một dịch giả nào đó dịch đúng hay không.
Tuy nhiên, bạn nên lưu ý một điều rằng, một khái niệm được dịch ra từ Hán Việt có thể rất tối nghĩa và có thể khiến người khác khó hiểu hơn. Vậy thì, với một khái niệm quá phức tạp bạn hoàn toàn có thể dịch theo nghĩa thuần Việt dù diễn đạt có thể sẽ loằng ngoằng. Và bạn nhớ nên chú thích khái niệm gốc bằng tiếng Anh ngay cạnh phần dịch thuần Việt này. Nếu bằng một cụm từ không quá dài thuần Việt (từ 3 đến 7 từ ghép lại) mà có thể diễn đạt được khái niệm tiếng Anh thì bạn cũng không cần tìm kiếm một từ Hán Việt tối nghĩa.
Nội dung liên quan tới dịch thuật :
- Dịch thuật thực đơn nhà hàng – Chuyện tưởng đơn giản.
- Những lý do bạn cần dịch thuật Website đa ngôn ngữ
- 10 lạc thú trong dịch thuật có thể bạn chưa biết ( Phần 2)
- Dịch thuật và dịch thuật thoát ý được hiểu như thế nào trong thực…
*Tóm lại, khi bạn dịch một khái niệm, điểm mấu chốt mà bạn phải nắm đó là: bản thân phải hiểu khái niệm thật rõ ràng bởi vì chỉ khi hiểu khái niệm ấy rất rõ ràng bạn mới có thể tìm được phương thức diễn đạt hợp lý để giải thích cho người đọc.
Để hiểu những vấn đề về nguyên tắc dịch thuật một cách bài bản có hệ thống thì bạn đọc có thể tham khảo thêm một số cuốn sách cùng chủ đề. Tuy nhiên, CHƯƠNG TRÌNH hay mà bạn có lẽ không nên bỏ qua “NGUYÊN TẮC DỊCH THUẬT ANH – VIỆT VÀ VIỆT ANH” được thực hiện bởi Book Hunter nhằm hướng dẫn học viên cách dịch sao cho gần với nguyên tác nhất nhưng vẫn dễ tiếp cận với người đọc. Bạn tìm kiếm thêm thông tin chi tiết tại đây
”
Những nguyên tắc với dịch thuật tiếng Anh áp dụng cho người dịch chuyên nghiệp về cơ bản phải đảm bảo 4 yếu tố :
1. Tuyệt đối không dịch một cách máy móc, cứng nhắc.
Đây là nguyên tắc quan trọng nhất trong dịch thuật nói chung. Khi tiến hành dịch một đoạn văn bản, có hai quá trình được thực hiện lần lượt, đó là tiếp nhận và diễn đạt. Điều này có nghĩa bạn phải đọc hiểu đoạn văn bản cần dịch sau đó mới tiến hành dịch. Hãy cố gắng hiểu chính xác nội dung đoạn văn bản rồi diễn đạt lại theo ý hiểu của mình, tuyệt đối không dịch bằng cách “thay từ” (hãy dịch nghĩa chứ không dịch từ). Điều này đòi hỏi bạn phải có vốn tiếng Việt phong phú và thật vững (khi dịch Anh – Việt).
2. Hãy vận dụng lối dịch đơn giản nhất có thể.
Lời văn của bản dịch phải trong sáng và dễ hiểu, đảm bảo cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác; câu từ tránh rườm rà, lan man. Tuy nhiên, thông thường bản dịch tiếng Việt luôn có độ dài lớn hơn một cách tương đối so với bản gốc tiếng Anh.
3. Tìm hiểu kỹ và thấu đáo về lĩnh vực mình sẽ dịch.
Đừng bao giờ dịch một bài viết thuộc lĩnh vực bạn không am hiểu hoặc có ít kiến thức. Hãy tìm hiểu kỹ về lĩnh vực đó trước đã. Bạn càng có kiến thức về lĩnh vực đó bao nhiêu thì bản dịch càng dễ hiểu và chính xác bấy nhiêu.
4. Sau khi dịch xong, tiến hành rà soát lại toàn bộ bài dịch một cách cẩn thận.
Dịch văn bản đòi hỏi sự tỉ mỉ và trau chuốt trong từng câu chữ. Bạn thậm chí sẽ mất nhiều ngày để có thể dịch một đoạn văn bản theo đúng ý mình. Đừng ngần ngại chỉnh sửa lại bản dịch bất cứ lúc nào phát hiện ra sai sót, dù chỉ là những lỗi rất nhỏ.
Học dịch cũng như học các kỹ năng khác, không thể giỏi ngay trong một sớm một chiều được. Điều quan trọng nhất là phải có niềm đam mê trong công việc. Hãy bắt đầu với các bài dịch thuộc những lĩnh vực bạn cảm thấy thích, thấy hứng thú; tự tạo cho mình một niềm say mê cần thiết thay vì cảm giác sợ hãi mỗi khi cầm trên tay một văn bản cần dịch với chi chít chữ và chữ.
Trên đây là một số khái niệm cơ bản PROLING cảm thấy nó là quan trọng và tổng hợp lại cho bạn. Hy vọng thông tin này có thể giúp ích bạn trong lĩnh vực dịch thuật tài liệu nói chung và dịch tài liệu tiếng Anh nói riêng.
Bài viết gốc :
